Nuri Demirağ Kimdir, Neler Yapmıştır?

Mehmet Nuri Demirağ’ı bilmeyen T.C. tarihini bilmiyor demektir. Mehmet Nuri Demirağ, seri üretim ilk Türk uçağını yapan ve en cesur girişimcidir…

Mehmet Nuri Bey, 1886 yılında Sivas’ın Divriği ilçesinde dünyaya geldi. Babası Mühürzade Ömer Bey, annesi Ayşe Hanım’dır. 1934 yılında Soyadı kanununun çıkması ile “Demirağ” soyadı bizzat Atatürk tarafından verildi ve adı Mehmet Nuri Demirağ olarak tarihe geçti.

Mehmet Nuri Demirağ’ın Hayatı

Doğumundan 3 yıl sonra babası vefat etti ve onu annesi büyüttü. İlk ve orta öğrenimini Divriği’nde tamamladı. Son okuduğu okul olan Divriği Rüştiye Mektebi’nde gösterdiği başarı sebebiyle öğretmen yardımcısı olarak kısa süreliğine görev yaptı. Ziraat Bankası’nın 1903 yılında açtığı memurluk sınavını kazanarak Kangal ilçesindeki şubeye atandı. Bir yıl sonra Koçgiri Şubesi’ne atandı. 1906 ile 1909 yılları arasında Erzurum’da kıtlık baş gösterdi. Mehmet Nuri Demirağ 1909’da, depolarda bırakılan buğday ve tahılları kendi inisiyatifini kullanarak halka uygun bedelle sattı. Sırf bu sebepten ötürü kendisine dava açıldı ve kendini aklamak zorunda kaldı.

Mehmet Nuri Demirağ 1910 yılında Maliye Bakanlığı’nın açtığı memurluk sınavını kazanarak maliye memuru oldu. İlk memurluğuna Beyoğlu Gelirler Müdürlüğü’ne atanarak başladı. Kısa bir süre sonra Hasköy Mal Müdürü oldu. Maliye’nin birçok departmanında görev aldı. Bunun yanında Maliye Mekteb-i Alisi’nde gece derslerine katılarak yüksek öğrenimini tamamladı. 1918 yılında Maliye Müfettişi oldu. Beyoğlu ve Galata bölgesinde görev yaparken 1.Dünya Savaşı’nda yenilgi almış bir devletin memuru olarak hakaretlere maruz kalmıştı. Milliyetçi bir ruha sahip olan Mehmet Nuri Demirağ, bu hakaretleri sindiremediği için istifa etti.

Mehmet Nuri Demirağ’ın Ailesi

Eşi Mesude Hanım ile evlenen Mehmet Nuri Demirağ’ın bu evlilikten Galip ve Kayı Alp isimli oğulları ile Mefkure, Şükufe, Süveyda, Süheyla, Gülbahar ve Turan Melek isimli kızları dünyaya geldi.

Mehmet Nuri Demirağ’ın İlkleri

İlk Türk Sigara Kağıdı

Maliye müfettişliğini bıraktıktan sonra ticarete atılmak için çaba harcadı. 1918 yılında yabancıların tekelinde bulunan sigara kağıdı işine girdi. Eminönü’nde açtığı küçük bir dükkanda ilk Türk sigara kağıdı yapımına başladı ve sigara kağıdına “Türk Zaferi” adını verdi. Türk Zaferi sigara kağıtları Kurtuluş Savaşı vermekte olan Türk Halkı tarafından büyük ilgi gördü. Türk Zaferi ile büyük kazanç elde etti.

Demiryolu İnşaatı

1926 yılında Samsun-Sivas demiryolu yapımını üstlenen Fransız şirketi işi bırakınca ilk etapta 7 km’lik kısım için açılan ihaleye girdi ve çok düşük fiyat vererek işi aldı. İşin geri kalanı da denemek amacıyla kendisine verildi. Tapu dairesinde mühendis olan kardeşi Abdurrahman Naci Demirağ’ı istifa ettirip kendisine ortak yapan Mehmet Nuri Demirağ, artık Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk demiryolu müteahhidi olmuştu. Birlikte çalışarak Samsun-Erzurum, Sivas-Erzurum ve Afyon-Dinar hatlarının 1012 km’lik bölümünü 1 yıl gibi kısa sürede tamamladı. Dağlık ve kayalık arazinin çok olması, balyozlarla dağları delerek tünel kazmak zorunda kalmalarına rağmen işlerini zamanında teslim ettiler. Başarılarından ötürü 1934 yılında Atatürk kendisine ve ortağı olan kardeşine Demirağ soyadı verdi.

İnşaat İşleri

Mehmet Nuri Demirağ, demiryolu yapımı sürerken, diğer yandan çeşitli büyük inşaat projelerine de başladı. Üstlendiği projelerin içinde en önemli olanları Karabük Demir ve Çelik Fabrikası, İzmit Seka Selülöz ve Kağıt Fabrikası, Sivas Çimento Fabrikası, Bursa Sümerbank Merinos Fabrikası ve Tesisleri, Çanakkale Eceabat Havalimanı ve Haliç kenarında İstanbul Hal Binası’nı yaptı. Bunların dışında 150 yatak kapasiteli bir yurt ve çeşitli mevkilerde otoyolları inşa etti.

Boğaz Köprüsü Projesi

Yıl 1931 İstanbul Boğazı’na köprü inşası projesini başlattı. Yurtdışından getirilen uzmanlara incelemeler yaptırdı. Golden Gate Köprüsü (San Francisco) ile aynı sistemde bir köprü inşa etmeleri için Golden Gate Köprüsü’nü yapan firma ile anlaştı. Tüm hazırlıkları bitmiş olan projeyi 1934 yılında Cumhurbaşkanı Atatürk’e sundu. Cumhurbaşkanı tarafından beğenilse de proje hükümetten onay alamadı ve proje gerçekleşmedi. Bu olay, Mehmet Nuri Demirağ’da büyük bir hayal kırıklığı yarattı.

Uçak Fabrikası ve Gök Okulu

(Bakınız – Mehmet Nuri Demirağ)

Siyaset Hayatı

Mehmet Nuri Demirağ, Türk Hava Kurumu (THK) aleyhine açtığı davasını kaybettikten sonra, Türkiye’de adalet kavramının gelişmesi için tek-partili yönetim anlayışının değiştirilerek çok-partili demokratik düzenin getirilmesine gerektiğine inandı ve bu düşünceyle siyasete atıldı. 1945 yılında Türkiye’nin ilk muhalefet partisi olan Milli Kalkınma Partisi’ni kurdu. Parti, 1946 ve 1950 seçimlerinde meclise giremedi. 1954 yılındaki seçimde Demokrat Parti’den aday oldu ve Sivas Milletvekili seçildi. Çölleşme, tarım ve hayvancılıkta gerileme, enerji, barajlar, köprüler, limanlar hakkında çalışmalar yaptı.

13 Kasım 1957 tarihinde İstanbul’da şeker hastalığı nedeniyle hayatını kaybetti ve Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.

Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra birçok hata yapılmıştır. Hata demek aslında biraz zayıf bir tanım. Resmen Türkiye’nin geleceğini çalmışlardır. Türkiye’yi yönetenlerin yapmış oldukları hataları ve ayrıntıları öğrenmek için tıklayın…

Kelime Sayısı: 1008 kelime
Okuma Süresi: 7 dakika